نهال برگ بو

نام : نهال برگ بو

نام علمی: Laurus nobilis

تیره: برگ‌بویان

گونه: L. nobilis

برگ بو یا غار با نام علمی لائوروس نوبیلیس (Laurus nobilis) نام گونه‌ای از سرده برگ بو است. گیاهی خوشبو و همیشه‌سبز است که اصل آن از منطقهٔ مدیترانه است و در تمام مدیترانه به عنوان عطر غذا از آن استفاده می‌شود. در متون قدیمی‌تر برای برگ بو نام‌های دیگری نیز استفاده می‌شد که از آن جمله‌اند: غار، حب‌الغار، شجرالغار، دهم، دهمست، دَهْمَشْت‎، رند، عمار، و ذاقی.

برگ بو به صورت درختچه و درخت یافت می‌شود. معمولاً در تمام فصول سال سبز است و طول درخت‌ به ده متر هم می‌رسد. در بسیاری از مکان ها  برای تزیین باغ‌ها استفاده می‌شود، اما استفادهٔ اصلی آن در آشپزی و به عنوان داروی گیاهی است.

در قدیم تاج تهیه شده از برگ‌ها را به عنوان جایزه به برندگان بازی‌ها می‌دادند.

براساس مدارک موجود، کاشت درخت برگ بو در ایران از دوره قاجاریه آغاز شده‌است. ناصرالدین شاه نهال‌های آن را از اروپا به ایران آورد و در باغ کاخ گلستان کشت نمود. مظفرالدین شاه نیز کشت این درخت را در دیگر باغ‌های سلطنتی توسعه داد. به عنوان نمونه، درختانی در کاخ وزارت دارایی وجود داشت و در حال حاضر شش درخت کهنسال که احتمالاً مربوط به همان دوران می‌باشد، در ضلع شرقی پارک شهر تهران وجود دارد. از آن به بعد کاشت این درخت در نواحی شمالی ایران، تهران و دیگر نقاط رواج یافته‌است.

تشریح درخت

برگ بو به صورت درختچه و درخت یافت می‌شود. اقسام کلی آن بین پنج تا ده متر رشد می‌کند. برگ بو درختی است همیشه‌سبز، دوپایه یا پلی‌گام که ارتفاع آن در نواحی معتدل به ۸ متر و در مناطق گرم تا ۲۰ متر می‌رسد. برگ‌ها به صورت منفرد بر روی شاخه‌ها قرار می‌گیرند. شکل برگ‌ها بیضی کشیده به طول تا ۱۴ و عرض تا 4.5 سانتیمتر و لبه آن‌ها موجدار و دندانه دار است. سطح روی برگ، سبز تیره و براق، ولی سطح زیرین کمرنگ‌تر است. این برگ‌ها معطرند و با له شدن بوی بیشتری از خود ساطع می‌کنند. گل‌ها چند تایی و به صورت خوشه به رنگ زرد هستند. میوه برگ بو به صورت سته و تقریباً کروی به قطر حدود یک سانتیمتر، به رنگ بنفش مایل به آبی (ارغوانی) و دارای یک‌دانه می‌باشد. قسمت گوشتی میوه دارای روغنی سبز رنگ و معطر معروف به روغن «لوریه» است. قسمت مورد استفاده گیاه، برگ و میوه آن می‌باشد.

ساقهٔ آن به صورت راست و مستقیم رشد می‌کند و از دور به شکل جام وارونه یا سرو است. برگ‌های آن ساده و همیشه سبز تیره است و بین سه تا نه سانتیمتر رشد می‌کند. میوه (دانه‌های) این درخت طی ماه‌های فروردین و اردیبهشت به بار می‌نشیند و به رنگ سبز مایل به زرد است که طی ماه‌های تابستان به سیاهی می‌گراید و غذای عمده پرندگان است. این درخت از مقاومت خوبی برخوردار است و در مزارع و زمین‌های زیادی با تنوع آب و هوایی مختلف رشد می‌کند، لیکن در مقابل سرمای زیاد حساس است.

تکثیر :

درخت برگ بو از طریق کشت دانه نشا و قلمه زنی به دست می‌آید، ولی به دست آوردن آن از طریق کشت دانه فرایندی کند و طولانی تر است. از درختان کم توقع به ‌شمار می‌آید و نیازمند توجه و مراقبت زیاد نیست و نیازمند آبیاری زیادی نیست.

بهره‌های گیاهی

این گیاه استفادهٔ گیاهی و دارویی زیادی دارد. در اروپا و حوزهٔ مدیترانه، آمریکای شمالی و بخشی از مکزیک برای آشپزی استفاده می‌شود. باید توجه داشت که برگ‌های خشکاندهٔ درخت درآشپزی استفاده می‌شود و نه برگ‌های سبز آن، زیرا برگ‌های سبز ممکن است خواص منفی داشته باشد. چنانچه برای طعم و عطر بخشیدن به غذا به ویژه غذاهای گوشتی و ماهی از این گیاه استفاده می‌کنید، لازم است برگ خشکیده آن را به صورت درسته و کامل در غذا بیندازید و پیش از سرو غذا آن را از ظرف خارج کنید؛ زیرا خوردن این برگ معمول نیست و دارای طعمی قوی است. استفادهٔ زیاد از این گیاه (بیش از چند برگ در غذا) ایجاد مسمومیت می‌کند.

در پزشکی برای تقویت معده و به عنوان اشتها آور و نیز برای هضم غذا و به عنوان ادرارآور استفاده می‌شود. همچنین از جوشانده و روغنی که از آن تهیه می‌شود در تورم‌های موضعی استفاده می‌کنند.

نور:

برای نگهداری برگ بو باید شرایط آفتاب کامل را برای آن فراهم کنید. البته گیاه در نیم سایه هم رشد می کند. اگر گیاه را در گلدان و داخل منزل نگهداری می کنید حتما آن را پشت پنجره نورگیر قرار دهید. در صورت کاشت گیاه در فضای باز بهتر است مکانی را انتخاب کنید که در فصول گرم سال آفتاب مستقیم نداشته باشد. برای محافظت از گیاه در برابر یخ زدگی بهتر است در فصل زمستان گلدان را به داخل خانه بیاورید و آن را پشت پنجره ای نورگیر قرار دهید.

آبیاری

بهترین زمان آبیاری برگ بو بعد از خشک شدن رویه خاک گلدان است. دقت کنید که آبیاری بیش از حد باعث پوسیدگی ریشه و از بین رفتن گیاه می شود. از آن طرف آبیاری کم هم می تواند باعث زرد شدن برگ ها و ریزش آن ها شود. برای جلوگیری از این مشکلات باید تعادل در آبیاری را رعایت کنید.

دما

دمای مناسب برای نگهداری برگ بو دمای حدود 22 درجه سانتی گراد است. این گیاه دماهای پایین تا 5- درجه را تحمل می کند اما به طور کلی به سرما حساس می باشد. برای جلوگیری از یخ زدن ریشه ها در فصول سرد سال بهتر است گلدان به داخل خانه آورده شود. پیچیدن یک لایه محافظتی مثل یک کیسه پلاستیکی به دور گیاه و گلدان هم می تواند کمک کننده باشد.

خاک :

گیاه در انواع خاک ها در صورتی که زهکشی مناسب باشد، به خوبی رشد می کند. مخلوط خاک برگ برای کاشت گیاه در فضای آزاد مناسب است. برای کاشت برگ بو در گلدان هم می توانید از مخلوط خاک معمولی، خاک برگ و شن و یا مخلوط خاک گلدان و خاک کاکتوس استفاده کنید.

تعویض گلدان

هر دو سال یکبار اقدام به تعویض گلدان گیاه کنید. این کار باعث می شود گیاه رشد خود را حفظ کند. بهترین زمان تعویض گلدان اوایل بهار است.

کود دهی

نوع گلدانی برگ بو نیاز به تغذیه منظم با کودهای کامل دارد. استفاده از کود 20-20-20 برای تقویت گیاه ماهی یک بار مناسب است.

هرس برگ بو

از برگ بو به دلیل داشتن هرس پذیری بالا می توان در هنر توپیاری(شکل دهی به درختان) استفاده کرد. با هرس برگ بو به صورت سالیانه می توانید رشد آن را کنترل کرده و اندازه گیاه را در حد یک درختچه نگه دارید. تاج درخت می تواند به فرم کروی و هروی هرس شود. البته هرس برگ بو بهتر است به صورت سالیانه و تدریجی باشد. یعنی نباید روی درخت چندساله و هرس نشده به یک باره هرس شدید انجام شود.

گلخانه و نهالستان فروزانی